Sesli Betimleme Nedir? Sesli Betimleme Nasıl Yapılır?
Son zamanlarda, dijital platformların şaha kalkmasıyla, sesli betimleme terimini duymaya başladık. Peki sesli betimleme nedir? Sesli betimleme neden yapılır?
Sesli Betimleme Nedir?
Sesli betimleme, film veya tiyatro gibi alanlarda diyaloglar haricindeki bölümlere konuşan bir dış sesin, olayın geçtiği mekân, zaman, karakterler ve sessiz gelişen olayları betimleyerek görünüm ve duygularını anlatmasından oluşmaktadır. Sinema filmleri, video filmleri ve sinematografik eser mahiyetindeki her şey ile tiyatro oyunlarının görme engeller için diyaloglar haricindeki bölümleri dolduran bir dış sesin sesli betimleme tekniği ile özel kurgusunun yapılması, görme engellilerin kimseden yardım almadan tek başlarına bu eserleri seyredebilmelerine olanak sağlayıcı tekniklerin bütünüdür.
Film, dizi veya tiyatro oyununda herhangi bir anlatıcının veya konuşmanın olmadığı sahnelerde görme engelliler için mekânın, kişilerin, zaman ve karakterlerin görünüm ve duyguların anlatılması, o sahnede dikkat çeken görsel öğelerin ve kimi hareketlerin tasvir edilme şeklidir. Betimleme, yalın bir söyleşiyle bir bakıma varlıkların, nesnelerin ve olayların sözcüklerle resmini çizmek, varlıkları sözcüklerle görünür kılmak, niteliklerin iç dünyamızda uyandırdığı izlenimleri de yansıtmaktadır. Betimleme yapılırken genellikle nitelikli bir ses tercih edilmez. Ancak asgari olarak diksiyon, tonlama ve artikülasyon gibi temel becerilerinin olmasına dikkat edilir. Betimleme yaparken seslendirme sanatçısı filmi eş zamanlı izleyerek senkron seslendirme yapar. Teknisyen tarafından alınan senkron betimleme sesi daha sonra filmin genel sesiyle miksajı yapılarak yeni bir render alınır.
Kısaca betimleme için görme, işitme, tatma, dokunma, koklama gibi duyu organlarımız aracılığıyla varlıkların belirleyici niteliklerini algılama, bu nitelikleri belirterek onları görünür kılmak denebilir. Varlıkların, eşyaların ve olayların en belirgin özellikleriyle tanıtılıp, kendilerine özgü niteliklerinin göz önünde canlandırılmasına yönelik bir anlatım yoludur. Okuyucu, dinleyici ve izleyicinin duygularına, hayal gücüne seslenir. İzleyici bu sayede o anda ekranda sahneleri tahayyül eder.
Film veya tiyatro oyununda konuşma olmadığı bir anda içeri başka biri girdiğinde, bir kişi odayı terk ettiğinde devreye sesli betimleme (Audio Description) sistemi girerek izleyiciye olanları aktarmaktadır. Film, dizi, sinema, reklam ve medyada kullanılan diğer tüm görsel içeriklerin karakter ve oyuncuların diyalogları dışında genel bir anlatıcının, ekranda devam eden her oluşu bir nevi tarif etmesidir. Sesli betimleme görme engelliler için yapılan başlıca çalışmalar arasında yer alır.
Sesli Betimleme Neden Yapılır?
Sesli betimleme, görme engelli veya görme zorluğu yaşayan kişilerin görsel içerikleri anlayabilmesi için kullanılan bir seslendirme tekniğidir. İşitsel bir formatta gerçekleştirilen sesli betimleme, görüntülü içerikleri (filmler, televizyon programları, çevrimiçi videolar vb.) dinleyicilere anlatarak görsel deneyimi aktarır. Sesli betimlemenin yapılma nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Erişilebilirlik: Sesli betimleme, görme engelli veya görme zorluğu yaşayan kişilerin görsel içeriklere erişimini sağlar. Bu kişiler, sesli betimleme sayesinde videoları, filmleri, TV programlarını ve diğer görsel içerikleri dinleyerek anlayabilirler.
- İçeriğin Anlaşılabilirliği: Görsel içeriklerde yer alan aksiyonlar, sahneler, karakterlerin ifadeleri ve diğer görsel detaylar görme engelli kişiler için algılanamaz. Sesli betimleme, bu görsel detayları işitsel olarak anlatarak içeriğin anlaşılabilirliğini artırır.
- Görsel Deneyimi Aktarma: Sesli betimleme, görsel içeriklerdeki atmosferi, duyguları ve ayrıntıları işitsel olarak aktarır. Böylece, görme engelli kişiler de olayların, mekanların ve karakterlerin görsel niteliklerini hayal edebilir ve görsel deneyimi işitsel olarak yaşayabilirler.
- Eğlence ve Kültürel İçeriklerin Tümleştirilmesi: Sesli betimleme, sinema, televizyon ve diğer eğlence veya kültürel içeriklerin görme engelli izleyicilere yönelik erişilebilir hale getirilmesini sağlar. Bu sayede, bu kişiler de popüler kültürün bir parçası olabilir ve paylaşılan deneyimlerden yararlanabilirler.
Sesli betimleme, görme engelli veya görme zorluğu yaşayan bireylerin görsel içeriklere erişimini kolaylaştırır ve daha kapsayıcı bir deneyim sunar. Bu teknik, görsel içeriklerin engelleri aşmasına yardımcı olarak toplumsal katılımı ve eşitlikçi bir ortamı teşvik eder.
Sesli Betimleme Nasıl Yapılır?
Örnek olması açısından aşağıdaki film karesini betimleyelim.
Dış ses: Hava soğuk. Kar ile kaplı şelale manzaralı bir yamacın önünde Jon ve Daenerys bakışırlar.
Sesli betimlemeli filmler için yukarıdaki örnekten de anlaşılacağı gibi görsel içeriğin işitsel bir şekilde anlatılması için kullanılan bir tekniktir. Sesli betimleme nasıl yapılır sorunu 7 adımda açıklalım:
- İçeriği İnceleyin: Betimleme yapacağınız görsel içeriği (film, video, belgesel vb.) dikkatlice izleyin veya gözden geçirin. İçeriğin sahnelerini, karakterlerini, aksiyonlarını ve görsel detaylarını anlayın.
- Metni Hazırlayın: Sesli betimleme için bir metin hazırlayın. Metin, görsel içeriği anlatırken kullanılacak dil ve anlatım tarzını belirlemelidir. Metin, görsel detayları açıklayacak, sahneleri aktaracak ve karakterlerin ifadelerini yansıtacak şekilde olmalıdır.
- Uygun Zamanlamayı Planlayın: Sesli betimleme metnini içeriğin doğru zamanlamasına uygun olarak planlayın. Betimlemelerin doğru noktalarda başlaması ve bitmesi, içeriğin akışını bozmadan entegre olması önemlidir.
- Duygusal Aktarımı Dikkate Alın: İçeriğin duygusal unsurlarını yansıtan bir ses tonu kullanın. Karakterlerin ifadelerini ve atmosferi doğru şekilde aktararak izleyicilerin içeriği daha iyi anlamalarını sağlayın.
- Ses Kaydını Yapın: Hazırladığınız metni profesyonel bir şekilde ses kaydına alın. Kaliteli bir mikrofon kullanarak net ve anlaşılır bir ses kaydı elde edin. Sesin kalitesi, sesli betimlemenin anlaşılabilirliği ve etkileyiciliği için önemlidir.
- Ses Kaydını İçeriğe Entegre Edin: Ses kaydını, görsel içeriğin ses kanalına entegre edin. Ses kaydı, diğer ses öğeleriyle (diyaloglar, ses efektleri vb.) uyumlu olmalı ve içeriğin genel denge ve kalitesini korumalıdır.
- Deneme ve Düzeltme Yapın: İçeriği izleyerek ve dinleyerek sesli betimlemelerin uygunluğunu değerlendirin. Gerekirse düzeltmeler yapın ve sesli betimlemeleri tekrar kaydedin.
Sesli betimleme yaparken profesyonel seslendirme sanatçılarından destek almak ve kaliteli ekipman kullanmak önemlidir. Sesli betimleme, içeriğin görme engelli veya görme zorluğu yaşayan izleyiciler için daha erişilebilir hale gelmesini sağlar ve onlara görsel deneyimi işitsel olarak sunar.
Türkiye’de oldukça fazla görme engelli vatandaşımız var. BiberSA Prodüksiyon bu konuda oldukça farklı bir misyon üstlenmiş durumda. Medyada yayınlanan reklam ve tanıtım filmlerini, e-learning içerikleri sesli betimleme yaparak görme engellilerin hizmetine sunuyor, bu sayede reklam ve tanıtım filmleri görme engelliler kitlesine ulaşıyor. Sosyal sorumluluk projesi kapsamında BiberSA Prodüksiyon görme engelliler için oluşturduğu gönüllü ekibiyle sinema fimlerini sesli betimleme ile görme engellilerin hizmetine sunuyor.
Sesli betimleme son zamanlarda film anlatımlarında oldukça revaçta. Bu talebin reklam ve tanıtım filmlerine de gelmesini ümit ediyoruz.
